▲▲▲▲

FAMILIE VERSTEEGH

Han Versteegh weet het nog goed. Zijn eerste winter in Nederland was die van 1962/1963 die nu nog bekendheid geniet vanwege de extreme Elfstedentocht die werd gewonnen door Reinier Paping. Versteegh woonde met vrouw en kinderen in een kippenhok in Vierhouten, maar hij had een dak boven zijn hoofd. ‘Alles moest ’s morgens ontdooid worden, tot en met de WC aan toe en dagelijks moesten er bergen sneeuw worden geruimd. ´Sneeuw´, dat had hij in zijn geboorteplaats Malang nooit meegemaakt, maar Han Versteegh paste zich goed aan. ‘Ben jij een Papoea?, vroegen buurtbewoners die wel eens gehoord hadden dat hij in Nieuw-Guinea had gewoond. Dan spreek je wel goed Nederlands!’ ‘Dat heb ik op de boot geleerd’, sneerde Versteegh gevat terug, waarna hij doorging met zijn werk in de garage, want technisch was hij. Han Versteegh had net als veel anderen een zorgeloze jeugd in het vooroorlogse Nederlands-Indië.

Zijn vader, ambtenaar op een suikerplantage, ging vroeg met pensioen en hield daarna een boerderij met vee en tropische gewassen. Koffie, thee, cacao, ze verbouwden van alles bij hem thuis en Han en zijn broer Rob hielpen, als ze niet naar school waren met het wegbrengen van producten. De zorgeloze jeugd werd in december 1941 wreed verstoord door de komst van de Japanners, die het eiland kwamen bezetten. En met de oorlog kwamen de verschrikkingen en werd het gezin uit elkaar gerukt. Vader in een gevangenis voor oude mannen, moeder in een vrouwenkamp. De broers Han en Rob kwamen in een kamp in de omgeving van Malang. Het was overleven, maar de jonge mannen waren sterk en inventief en overleefden het kamp tot ze na de oorlog herenigd werden met hun ouders.

Toen Nederlandse piloten in B52 na de bevrijding in augustus 1945 voedsel kwamen brengen kregen ze de grootste verrassing van hun leven, want in plaats van onthaald te worden als bevrijders werden ze door de ploppers opgesloten. De hulppakketten gingen ook niet naar de voormalige kampbewoners maar werden onder de ploppers verdeeld. Het tekende de verwarrende verhoudingen in het voormalige Nederlands-Indië.

Het was niet duidelijk wie nu vriend of vijand waren. Indonesische vrijheidsstrijders hadden o.l.v. Soekarno de zelfstandigheid uitgeroepen en Hollanders en Nederlandse-Indiërs waren de nieuwe vijand. In plaats van bevrijd te worden uit hun gevangenschap wachtte een nieuwe gevangenschap en wel door hun voormalige Indische landgenoten. ‘Het kwam zelfs zover dat de Japanners ons moesten beschermen tegen de Indonesiërs,’ zegt Han Versteegh. ´Voor de oorlog waren we buren en speelden we met elkaar, na de oorlog waren we ineens vijanden´. Het duurde niet lang voordat duidelijk werd dat het oude Indië nooit meer terug zou komen en het gezin Versteegh besloot net als duizenden anderen dat hun toekomst in Nieuw-Guinea zou liggen. Het klimaat was er beter dan in Holland en bovendien zouden de nieuwe kolonisten het achtergebleven eiland kunnen helpen ontwikkelen. Nieuw-Guinea zou immers altijd onderdeel van het Koninkrijk der Nederlanden blijven. De familie bouwde een eigen woning en Han Versteegh vond, dankzij zijn technische kennis en inzicht een van de schaarse banen in Manokwari. Het duurde tot 1962 voordat Nederland opnieuw capituleerde in de strijd met Soekarno en hoewel duizenden landgenoten naar Nederland trokken ging het gezin Versteegh naar Australië.

Toch kon hij daar moeilijk aarden, de sfeer was er onvriendelijk en hard en getinte bewoners kregen een minderwaardige behandeling. Toen de gelegenheid zich voordeed vertrok het gezin alsnog naar Holland met het Italiaanse transportschip Castel Felice. In november 1962 kwam het gezin in Nederland aan en omdat er al familie op de Veluwe woonde kwamen ze in Vierhouten terecht. Versteegh ging zelf op zoek naar een woning en dat werd een leegstaand zomerhuisje dat voorheen als kippenhok was gebruikt. Er waren nog maar weinig instanties die zich bezig hielden met de opvang van vluchtelingen en omdat Versteegh zelf het initiatief had genomen om naar Nederland te gaan, mocht hij het zelf uitzoeken.

Maar omdat hij technisch en handig was lukte dat wonderwel en kon hij snel aan het werk bij Garagebedrijf Van der Pol in Nunspeet. Hier was het dat de Nunspeetse bevolking de Papoea wel eens met eigen ogen wilde bekijken, maar Han kon zich daar niet zo druk om maken.

Hij werd door een voormalige collega attent gemaakt op de wetenschap dat er een tankbataljon op Kranenburg-Zuid zou worden gestationeerd waarvoor technische mensen nodig waren. Versteegh solliciteerde en werd direct aangenomen. Op het laatste moment kwam er toch een kink in de kabel omdat hij vanwege een hoge bloeddruk werd afgekeurd.

Een vreemd spel van de keuringsarts, die hem absoluut voor een tweede keer had moeten oproepen. Han Versteegh ging niet bij de pakken neerzitten en kon aan het werk bij de Gelderse Autoservice aan de Handelsweg. De Katholieke Repatriëringzorg hielp het gezin aan een woning in de Multatulistraat 5, daarna woonden ze nog meer dan veertig jaar in de Van Maerlantlaan. Recentelijk verruilden ze de woning voor een kleiner appartement in De Aanleg, dichtbij winkels en met de mogelijkheden voor zorg. ‘We hebben het niet slecht gedaan,’ zegt Han Versteegh terugkijkend op het roerige verleden.

Ze woonden maar liefst in drie werelddelen en nu al bijna een mensenleven lang in Harderwijk.

‘De kinderen zijn goed terecht gekomen, dat is een belangrijk criterium, en Han en zijn vrouw Bep hebben elkaar.’ De Aanleg is uiteindelijk hun thuishaven geworden. Naar Indonesië ben ik nooit meer terug geweest, waarom zou ik? Ze hebben me twee keer alles afgenomen. Er is geen reden om terug te gaan!